IX. Memayu Hayuning Bebrayan:
1.
(P) Síng såpå ngidham kaluhuran kudu wani kúrban lan ora wêgah ing
kangèlan. Mêrgå yèn tansah tidhå-tidhå, mokal åpå sing kagayúh bisa
digånthå lan tangèh lamún åpå síng diluru bisa kêtêmu. Makarti wani
rêkåså kanthi masrahaké urip lan jiwå rågå marang Kang Múrbèng Kuwåså.
Yèn kêpingín mênang pancèn larang patukóné, yaiku kudu bisa nuhóni
sêsanti: "Surå dirå jayaníngrat lêbúr déníng pangastuti".
2.
(P) Isíh bêjå yèn kowé diunèkaké "Ora Lumrah Uwóng", jalaran isíh
dianggêp manungså. Yå múng solah tingkahmu kang kudu kók owahi amríh ora
gawé sêrikíng liyan. Cilakané yèn diunèkaké "Ora Lumrah Manungså",
jalaran kowé dianggêp sétan gêntayangan síng múng dadi lêlêthêging jagad
margå pakartimu kang ninggal sifat kamanungsan. Mula énggal-énggala
sumujudå marang Gusti Kang Múrbèng Dumadi. Sifaté Gústi Allah mono sarwå
wêlas asíh marang umaté kang wís sadhar marang doså-dosané sartå
têmên-têmên bali tuhu marang dhawúh-dhawuhé.
3.
(P) Ora ånå pênggawé luwíh déníng múlya kêjåbå dêdånå síng ugå atêgês
mbiyantu nyampêti kêkuranganing kabutuhané liyan. Dêdånå marang
sapêpådhå iku atêgês ugå mitulungi awaké dhéwé nglêlantih marang råså
lilå lêgåwå kang ugå atêgês angabêkti marang Pangéran Kang Måhå Wikan.
Pancèn pangabêkti mono wís aran pasrah, dadi kitå ora ngajab marang
baliné sumbangsih kang kitå asúngaké. Kabèh iku síng kagungan múng
Pangéran Kang Måhå Kuwåså, kitå ora wênang ngajab wóhíng pangabêkti
kanggo kitå dhéwé. Nindakaké kabêcikan kanthi dêdånå kita pancèn wajíb,
nanging ngundhúh wóhíng kautaman kitå ora wênang.
4.
(P) Mêmitran pasêduluran nganti jêjodhowan kuwi yèn siji lan sijiné
biså êmóng-kinêmóng, istingarah biså sêmpulúr bêcík. Yèn ånå padudón
sêpisan pindho iku wis aran lumrah, bisa nambahi rakêtíng sêsambungan.
Nangíng suwaliké yèn pådhå angèl ngênggóni sifat êmóng-kinêmóng mau
gênah långkå langgêngé, malah bédaníng panêmu sithík baé biså marakaké
dhahuru.
5.
(P) Wóng kang ora naté nandhang prihatin ora bakal kasinungan råså
pangråså kang njalari têkané råså trênyúh lan wêlas lahír batiné. Wóng
kang wís naté kêtaman ing prihatin luwíh biså ngrasakaké pênandhangé
wóng liya. Mulå adhakané luwíh gêlêm awèh pitulungan marang kang
kasusahan.
6.
(P) Sarupaníng wêwadi sing ålå lan sing bêcík, yèn isíh kók gémból lan
mbók kêkêt kanthi rêmít ing ati salawasé isih bakal têtêp dadi batúr.
Nangíng yèn wís mbók kétókaké sathithík baé bakal dadi bêndaramu. Isíh
lagi nyimpên wêwadiné dhéwé baé wís abót. Åpå manèh yèn nganti pinracåyå
nggêgêm wêwadiné liyan. Mulå såkå iku åjå sók dhêmên kêpingín mêruhi
wêwadiné liyan. Síng wís cêthå múng bakal nambahi sanggan síng sêjatiné
dudu wajíbmu mèlu opèn-opèn.
7.
(P) Sók såpåå bakal nduwèni råså kúrmat marang wóng kang tansah katón
bingar lan padhang polatané, nadyan tå wóng mau nêmbé baé nandhang susah
utåwå nêmóni pêpalang ing panguripané. Kósókbaliné, wóng kang tansah
katón suntrút kêrêp nggrundêl lan grênêngan mêrgå ora katêkan sêdyané
iku cêthå bakal kóncatan kêkuwataníng batín lan tênagané, tangèh lamún
éntukå pitulungan, kêpårå malah dadi sêsirikaníng mitra karuhé.
8.
(P) Kitå iki diparingi cangkêm siji lan kupíng loro déníng Kang Måhå
Kuwåså, liré mêngku karêp amríh kitå iki kudu luwíh akèh ngrungókaké
katimbang micårå. Yêktiné wóng kang dhêmên ngumbar cangkêmé tinimbang
kupingé iku adaté wicarané gabúg. Suwaliké síng akèh ngrungókaké,
wicarané sêthithík nangíng patitís lan mêntês. Pantês dadi jujugané
sadhêngah wóng kang mbutúhaké rêmbúg kang prayogå.
9.
(P) Wóng kang tansah dhêmên ngupíng kêpingín wêrúh, åpådéné nyampuri
pêrkarané liyan, gêdhéné nganti nrambul urún ucap, iku pådhå karo
golèk-golèk mómótan kang sêjatiné ora prêlu, adhakané kêpårå malah
ngrêridhu awaké dhéwé.
10.
(P) Ucap sakêcap kang kêlaír tanpå pinikír kêrêp baé nuwúhaké drêdah
lan bilahi. Mula wêtuné têmbúng satêmbúng såkå lésan iku prayogå tan
udinên aja nganti nggêpók prêkarané wóng liyå, gêdhéné nganti gawé
sérikíng liyan. Biså nyandhêt uculé pangucap kåyå mangkono mau wís klêbu
éwóníng pakarti kang utåmå. Nangíng généyå kók ora sabên wóng biså
nglakóni?
11.
(P) Wóng iku yèn wís kasókan kabêcikan lan rumangsa kapotangan budi,
ing sakèhíng pakartiné lumrahé banjúr ora kêncêng lan rêsík. Mulané
tangèh lamún yèn biså njågå jêjêgíng adíl, awít lésané kasumpêtan,
mripaté bêrêng, kupingé budhêg. Atiné dadi mati, angèl wêrúh ing
bêbênêr. Mulå såkå iku åjå gumampang nåmpå kabêcikané liyan, samångså
tujuwané ngarah marang pênggawé kang nalisír såkå bêbênêr.
12.
(P) Åjå kasêlak kêsusu nyêpèlèkaké liyan, margå kók anggêp wóng mau
bodho. Awít ånå kalamangsané kowé mbutúhaké rémbúg lan pituturé wóng
iku, síng kanyatané biså mbéngkas lan nguwalaké såkå karuwêtanmu. Pancèn
ing sawijiné bab wóng biså kaaran bodho, nangíng ing babagan liya
tangèh lamún yèn kowé biså nandhingi.
13.
(P) Yèn micårå åjå gumampang nêlakaké pênacad utawa pangalêm, luwíh-
luwíh nganti mêmaóni. Awít wicaramu durúng karuwan bênêr. Síng mêsthi
panacad mau gawé sêrík, pangalêmé nuwúhaké wiså, déné waónané ora
digugu, kabèh swårå ålå. Mulå kang prayogå iku múng mênêng, jalaran
mênêng iku yêktiné pancèn mustikaníng ngauríp.
14.
(P) Udinên ing alam donya iki åjå ånå wóng kang kók sêngiti, supaya ora
ånå wóng sêngít marang kowé, balík sabiså-biså pådhå trêsnanånå. Amargå
lêlakón ing alam donya iki anané múng walês-winalês baé. Déné yèn
kêpêkså kowé sêngít marang sawijiníng wóng, mångkå kowé ora biså mbuwang
sêngítmu, gawénên wadi åjå ånå wóng kang ngêrti. Yèn kowé ngandhakaké
sêngítmu marang liyan, prasasat kowé mamèraké alané atimu.
15.
(P) Ajiníng dhiri ånå ing lati. Ajiníng rågå ånå ing busånå. Mula dèn
ngati-ati ing pangucapmu, sêmono ugå anggónmu ngadi busånå kang bisa
mapanaké dhiri.
16.
(P) Wóng pintêr kang isih gêlêm njalúk rêmbugíng liyan iku dianggêp
manungsa utúh. Såpå síng rumangsa pintêr banjúr suthík njaluk rêmbuging
liyan kuwi manungsa sêtêngah wutúh. Lan síng såpå ora gêlêm njalúk
rêmbugíng liyan, iku bisa kinaranan babar pisan durúng manungså.
17.
(P) Yèn atimu wis gilíg arêp gawé kabêcikan kanggo karaharjaníng
bêbrayan, bêratên råså uwas marang pandakwå ålå kang ora nyåtå.
Srananånå kanthi jêmbaríng dhådhå lan sabaríng nålå, amríh bisa nuwúhaké
gêdhéníng prabåwå lan cabaríng sakèhíng piålå.
18.
(P) Wicårå kang wêtuné kanthi tinåtå runtút kang awujúd sêsulúh kang
amót piwulang bêcík, ajiné pancèn ngungkuli mas picís råjåbrånå, biså
nggugah budi lan nguripaké pikír. Nangíng kawuningånå yèn grêngsênging
pikír lan uripíng jiwå iku ora biså yèn múng kagugah sarånå wicårå baé.
Kang wigati yaiku wicårå kang måwå tandang minångkå tulådhå. Jêr tulådhå
mono síng biså nuwúhaké kapitayan. Luwíh-luwíh mungguhíng pårå
manggalaníng pråjå kang wís pinracåyå ngêmbani nuså lan bångså.
19.
(P) Luwíh bêcík ngasóraké rågå tinimbangané ngóngasaké kapintêran kang
sêjatiné isíh nguciwani bangêt. Ngóngasaké kapintêran iku satêmêné múng
kanggo nutupi kabodhowané, jêr kabèh mau mêrga råså samar lan was
sumêlang yèn ta kungkulan déníng sapêpadhané. Tindak mangkono mau malah
dadi sawijiníng godhå kang múng bakal ngrêrêndhêti lakuníng kêmajuwané
dhéwé ing jagadíng bêbrayan.
20.
(P) Såpå wóngé síng ora sênêng yèn éntúk pangalêmbånå. Nangíng
thukulíng pangalêmbånå iku ora gampang. Kudu disranani kanthi pakarti
kang bêcik lan murakabi marang wóng akèh. Yèn múng disranani båndhå,
pangalêmbanané múng kandhêg ing lambé baé ora tumús ing ati. Déné yèn
disranani pênggawé kang lêlamisan, ing pamburiné malah bakal
kasingkang-singkang kasingkíraké såkå jagadíng pasrawungan.
21.
(P) Généyå akèh wóng kang dhêmên nyatur alaníng liyan lan ngalêmbånå
awaké dhéwé? Sêbabé ora liya margå wóng-wóng síng kåyå ngono mau ora
ngêrti yèn pênggawé mau klêbu pakarti kang ora prayogå, mula prêlu
dingêrtèkaké. Awít yèn ora énggal-énggal nyingkiri pakarti kang ora
bêcík mau, wusanané dhèwèké kang bakal diêmóhi déníng pasrawungan.
22.
(P) Nggayúh kaluhuran liré ngupåyå tataraníng uríp kang luwih dhuwúr.
Dhuwúr laír lan batiné, ya tumrap dhiri pribadiné ugå sumrambah kanggo
karaharjaníng bêbrayan. Nangíng yèn kandhêg salah siji, têgêsé gothang.
Yèn múng nêngênaké kaluhuraníng laír gênah múng ngoyak drajat lan sêmat,
isíh miyar-miyur gampang kênå pangaribåwå såkå njåbå. Yèn ngêmúngaké
kaluhuraníng batín, cêtha ora nuhóni jêjêríng manungsa, awít ora
tumandang ing gawé kanggo kêpêrluwaníng bêbrayan. Atêgês tanpå gunå
diparingi uríp ing alam donya.
23.
(P) Sing såpå rumangsa nduwèni kaluputan, åjå isín ngowahi kaluputan
sing wís kadhúng katindakaké mau. Jêr ngakóni kaluputan mono wís cêthå
dudu tindak kang asór, nangíng malah nuduhaké marang pakarti kang utåmå
kang ora gampang linakónan déníng sadhêngah wóng. Iyå wóng kang wis biså
nduwèni watak gêlêm ngakóni kaluputané mangkéné iki pantês sinêbút wóng
kang jujúr sartå kasinungan ing budi luhúr.
24.
(P) Manungså uríp iku dibiså nguwasani kamardikaníng laír lan batín.
Kang dikarêpakê kamardikaníng laír iku wujudê biså nyukupi kabutuhaning
uríp ing sabên dinanê såkå wêtuning kringêt lan wóhíng kangèlan dhêwê
ora gumantúng ing wóng liyå lan ora dadi sangganíng liyan. Dênê
kamardikaníng batín iku dicakakê sarånå nyingkiri håwå napsu, adóh såkå
asór lan nisthaníng pambudi, sêpi ing råså mêlík lan drêngki srèi, sartå
tuhu marang paugêran uríp bêbrayan.
25.
(P) Ora ånå wóng kang ingaranan uríp, kêjabanê kang mikír sartå trêsnå
marang wóng kang ringkíh lan nandhang påpå cintråkå. Biså mèlu
ngrasakakê kasusahanê sartå lårå lapanê wóng liyå. Kanthi pangråså kang
mangkono mau atêgês biså nggadhúh kêkuwatan kang tanpå watês, pêrlu
kanggo mitulungi sapådhå-pådhå kang kahananê luwíh nrênyúhakê katimbang
dhiri pribadinê. "Pakarti mono darbèk kita dhêwê, nanging wóhê pakarti
mau dadi kagunganê Kang Gawê Urip", mangkono sabdanê sawijinê Pujånggå
kalokå.
26.
(P) Wóng kang baút mawas dhiri iku wóng kang biså manjíng ajúr ajèr,
ngêrti êmpan papan laras karo rèh swasånå sakupêngê tanpå ninggalakê
subåsitå. Paribasanê wóng kang baút ngadisarirå, åjå múng kalimpút
êdiníng busånå baê, nangíng bisowå tansah mêrsudi marang padhangíng sêmu
lan manisíng wicårå tanpå nglírwakakê marang alús lan luwêsíng solah
båwå.
27.
(P) Kêcandhakíng sawijiníng idham-idhaman iku ora cukúp múng dibandang
móncèr lan pêpakíng ilmu lan kawrúh baê. Nangíng ånå syarat siji kang
ora kênå kalirwakakê, yaiku kapintêran ing bab sêsrawungan. Såpå kang
bisa tumindak ajúr-ajèr lan biså nuwúhakê råså rêsèp marang liyan,
prasasat wis êntúk pawitan kanggo nandangi sakèhíng pagawêyan åpådênê
nggayúh idham-idhamanê.
28.
(P) Nindakakê kabêcikan mono ora mêsthi kudu cucúl wragad, nanging biså
ditindakakê sarånå pakarti-pakarti liyanê sing sêjatinê akèh bangêt
caranê. Saugêr biså gawê sênênging liyan, upamanê baê måwå ulat sumèh
tangkêp srawúng kang sumanak, bisa manjíng ajúr-ajèr ing madyaníng
bêbrayan, lan biså dadi patuladhan laku utåmå. Kabèh mau klêbu êwóníng
tindak kabêcikan kang ajinê nglêluwihi wragad dêdånå kang diwènèhakê
utåwå dipotangakê, apamanèh lamún anggónê mènèhi utåwå ngutangi iku
sinamudånå kêbak pamríh.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar